среда, 28 января 2009 г.

Yemekler



Beser cemiyyeti meydana geldiyi ilk dovrlerde insanlarin,esas telabat kimi,qida mehsullarina boyuk ehtiyaclari olmus,yasamaq ugrunda mubarizede geyim ,siginacaq kimi maddi vasitelerle yanasi,yemek mehsullarinin elde edilmesi de muhum ehemiyyet kesb etmisdir.Yaranisin ilkinlik caglarinda qida mehsullarini tebietden hazir sekilde alan (yigiciliq) ibtidai insanlar,sonralar ictimai inkisafin gedisi prosesinde ozleri de yemekler istehsali verdislerine yiyelenmisler.Buna gore de yemekler ve ickiler insan cemiyyetinin yaranmasi ile bir dovrde meydana gelmekle,her bir xalqin maddi medeniyyetinin muhum elementlerinden birini teskil edir.F.Engels L.H.Morqanin beseriyyetin tarixinden evvelki dovrune getirdiyi sistem haqqinda danisarken,onun bele bir fikrine diqqetinizi yoneldir ki,"bütün canlı mövcudatdan yalnız insan yemek şeyləri üzərinde,demek olar ki,hedsiz hokmranliga nail ola bilmisdir".Tedqiqatcilar haqli olaraq qeyd edirler ki,ibtidai insanlar ozlerinin ilk emek verdislerine mehz yemeli qida mehsullarini axtarib tapmaqla baslamis,onlarin elde edilmesi ve saxlanmasi ise ilk primitiv emek aletlerinin ve yemek qablarinin yaranmasina sebeb olmusdur.
Vaxtile "tarixin atasi" Herodot massagetler ve onlarin hokmdari Tomris haqqinda melumat vererken Iran-Haxamanisi sahi II Kirin massagetleri hiyle ile meglub etmek ucun coxlu qoyun kesib bol yemek -icmek sufresi acdirdigini,sufreye tund serabla dolu coxlu qab duzulduyunu, her cur team qoyuldugunu qeyd etmisdir.
"Kitabi-Dede Qorqud" dastaninda Azerbaycan yemekleri haqqinda zengin melumatlar cemlenmisdir.Dastandan melum olur ki,ehalinin yemek oynesinden denli bitkiler , et-sud ve bag-bostan mehsullari esas yer tutmusdur.
Azerbaycanin orta esrler dovru yemekleri ve ickileri haqqinda qiymetli melumatlara Nizami Gencevinin "Xemse"sinde rast gelinir.
"Yemekler bismisdi qocdan,togludan,
Uzun ve yuvarlaq ince corekler
Saraydan baslamis qapiya qeder,
Kokeler yogrulmus yagla,sekerle,
Sekerli kuncutde dada bax hele ,
Enberle yogrulmus dali yemekler
Cennet yemeyinden verirdi xeber...."